Narodziny nowej nauki

Błyskotliwe i przystępnie napisane wprowadzenie do teorii chaosu, jednej z najbardziej znaczących koncepcji naukowych ostatnich dekad.

Współczesne badania chaosu zaczynają się w latach sześćdziesiątych XX wieku od odkrycia, że zupełnie proste równania matematyczne mogą modelować układy w każdym calu tak gwałtowne jak wodospady. Drobne różnice wyjściowe mogą szybko przekształcić się w potężne różnice końcowe. Zjawisko to otrzymało nazwę: wrażliwość na warunki początkowe. W pogodzie na przykład manifestuje się to w zjawisku żartobliwie nazwanym efektem motyla: motyl wywołujący dziś fale powietrza w Pekinie może być przyczyną huraganu w następnym miesiącu w Nowym Jorku. Kiedy badacze chaosu zaczęli myśleć o genealogii swej nowej nauki, znaleźli wiele intelektualnych śladów z przeszłości. Ale jedno było jasne: dla fizyków i matematyków prowadzących tę rewolucję w myśleniu punktem wyjścia był efekt motyla.

Książka Jamesa Gleicka opisuje narodziny tej nowej nauki, która widzi porządek tam, gdzie dotychczas obserwowano tylko przypadek, nieład i nieprzewidywalność, czyli chaos. Jak mówi Douglas Hofstadter, „Okazuje się, że tajemniczy typ chaosu czai się tuż za fasadą porządku – i co więcej, głęboko wewnątrz chaosu czai się jeszcze bardziej tajemniczy typ porządku”.