Thriller polityczny z wątkiem psychologicznym, miłosną intrygą i turniejem szachowym w tle. Akcja powieści rozgrywa się w 1914 roku w Sankt Petersburgu, w przeddzień głębokich przemian społecznych i politycznych. Pod powierzchnią blichtru i bogactwa, narasta bunt przeciwko niepodzielnej władzy cara. Bohaterami rozgrywającego się w tej scenerii dramatu są: grający amatorsko w szachy sławny psychoanalityk Otto Spethmann, jego córka Katarzyna, inspektor Lychev oraz pacjenci doktora – wybitny szachista Rozental i przedstawicielka petersburskiej socjety Anna Pietrowna. Zaczątkiem akcji jest zaś morderstwo Yestrebowa, powiązanego z miejscową siatką terrorystyczną…

Użyte w tytule powieści słowo „zugzwang” to zaczerpnięty z języka niemieckiego termin szachowy, oznaczający sytuację bez wyjścia, gdy gracz zostaje zmuszony przez przeciwnika do ruchu, którego nie wykonałby w innych okolicznościach.