Gajto Gazdanow to znakomity pisarz, aż dziw, że w Polsce dotąd nieznany. Prezentujemy dwie jego niewielkie powieści, które stanowią znakomity dowód na konieczność nadrobienia zaległości i prezentacji tej twórczości polskiemu czytelnikowi.

Debiut powieściowy Gazdanowa „Wieczór u Claire” (1930) to utwór-wspomnienie, gdzie miejscem akcji jest pamięć bohatera-narratora. Rozpoczyna go ów tytułowy wieczór w Paryżu, kiedy dochodzi do zbliżenia miłosnego bohatera z kobietą o imieniu Claire. Zdarzenie to uruchamia w pamięci bohatera ciąg wspomnień, które koncentrują się wokół czterech głównych okresów jego życia: dzieciństwa, nauki w korpusie kadetów, gimnazjum i wojny domowej. Wspomnienia toczą się kapryśnie, z nawrotami, dygresjami, reminiscencjami, przynosząc wiele świetnych portretów psychologicznych, głębokich refleksji nad życiem i śmiercią.

„Widmo Aleksandra Wolfa” (1947-1948) to utrzymana w konwencji thrillera psychologicznego rzecz o roli przypadku w życiu człowieka, opowieść o śmierci. Bohatera prześladują wspomnienia z wojny domowej w Rosji, kiedy to w obronie własnej zabił człowieka. Wpada mu w ręce tom opowiadań niejakiego Aleksandra Wolfa, gdzie owo zdarzenie zostało opisane szczegółowo z perspektywy niedoszłej ofiary. Wytłumaczenie może być jedno – ofiara przeżyła. Bohater postanawia odszukać Wolfa. Ciąg niezwykłych okoliczności doprowadzi do spotkania zabójcy i ofiary. Wówczas to bohater po raz drugi zabije Wolfa…